Cách trồng chuối đúng kỹ thuật của bác Thiếu Khanh

Sau hai tháng vắng mặt, trở lại Facebook, thấy hình ảnh một vườn chuối của một bạn (trong friendlist) mới trồng. Biết rằng bạn trồng chuối không đúng cách, chuối của bạn sẽ chậm thu hoạch và có năng suất rất kém, nên tôi định “tư vấn” để bạn kịp làm lại, sẽ thu ngắn thời gian thu hoạch sản phẩm, và năng suất sẽ cao.
 

1. Cách trồng chuối như thế nào mới đúng?

Nếu tôi nhớ không sai, trên thế giới có đến 72 loại chuối, tất cả đều rất dễ trồng. Có thể “vứt vào đâu chúng cũng sống được,” miễn là có đất và có độ ẩm. Vì vậy dễ thấy cây chuối có mặt gần như trên khắp thế giới, riêng ở Việt Nam, không có vùng nông thôn nào không có bóng dáng cây chuối.

Thậm chí ngay trong thành phố thỉnh thoảng cũng thấy một vài nhà dành chút đất đâu đó trồng một bụi chuối - chắc là để nhớ quê hơn là để thu hoạch, vì có thể mua chuối chín ở bất cứ siêu thị nào. Nhưng trồng chuối đúng cách để có thu hoạch kinh tế cao thì chỉ những chuyên gia hoặc các nông dân có kinh nghiệm nhiều về loại cây này mới không phải tốn nhiều công lao động và chăm bón nhưng có kết quả từ cao đến rất cao.

Tôi không phải là chuyên gia trong chuyện này. Thậm chí, trước cuộc “đổi đời” năm 1975, tôi chỉ là một gã thư sinh thành thị trói gà không chặt, không biết chi về nông nghiệp. Nhưng sau năm 1975, tôi có gần 20 năm làm nông dân, canh tác một vườn cây ăn trái rộng một hecta, đã tuần tự thâm canh thành công các loại cây ăn trái: cam quýt, đu đủ, và chuối. 

Hồi đó không có Internet với Google để nhờ tư vấn, nhưng đang trong thời kỳ nhà nước giãn dân ở thành phố, đưa nhiều người đi Kinh Tế Mới, một số chuyên gia nông nghiệp… và nghệ sĩ đã kịp thời viết và xuất bản những cuốn sách hướng dẫn người dân trồng trọt và… nấu ăn. Tôi đã học làm nông dân từ những sự chỉ dẫn trong các sách đó, cộng với kinh  nghiệm nhiều năm sống bằng cày cuốc, tôi có được một chút hiểu biết về đặc tính và cách canh tác hiệu quả của ba loại cây ăn trái này. 

Sách dạy trồng trọt dĩ nhiên là do các chuyên gia trong các lãnh vực có liên quan viết ra, nhưng không phải không có trường hợp tác giả của vài cuốn sách là… một nghệ sĩ. Cho nên có lần tôi đọc một tác giả dạy trồng đu đủ, nhưng trong sách ông ta vẽ hình… cây đu đủ đực với những nhánh bông dài tua tủa rất đẹp mắt!)

Tôi chỉ có kinh nghiệm thực tế trồng hai loại: chuối bom (bananitos, hay apple-banana) và chuối sứ (pisang awak), nhưng có lẽ kinh nghiệm này có thể áp dụng cho tất cả các loại chuối còn lại. Đây là những điều về đặc tính và cách trồng chuối tôi đã làm để nuôi sống gia đình một thời khó khăn.

2. Những đặc tính cần biết về cây chuối

• Cây chuối thuộc loại thân thảo, thân cây của nó là những bẹ lá ghép sát vào nhau từ trong ra ngoài. Trong đời một cây chối chỉ có một số lá nhất định. Khi ra hết số lá của mình, cây chuối trổ buồng - tức là ra trái.

• Trọn phần gốc cây chuối nằm dưới mặt đất không sâu quá bốn, thậm chí ba tấc, thường được gọi là “củ chuối.” Tất cả rễ chuối phát triển  gần mặt đất hoặc trồi trên mặt đất.

• Cây chuối vốn không có rễ cái ăn sâu xuống đất, mà chỉ sống tốt ở lớp đất tơi bề mặt, nên nó phải ngoi lên gần mặt đất để phát triển. Bị chôn sâu và nén chặt như thế, cây chuối sẽ mất nhiều thời gian và nhiều sức lực ngoi lên, nếu không bị “nghẹn” và khô héo rồi chết. 

• Cây chuối mới mọc lại đã bị mất nhiều cuống lá trước đó, chỉ sống nhờ vào những chiếc lá mới còn lại. Nếu cây chuối được trồng từ thân cây càng lớn thì lá chuối mọc lại càng ít,  nên thân cây chuối mới sẽ ốm tong teo; buồng chuối vì thế cũng nhỏ và ít nải.
   

3. Hướng dẫn cách trồng chuối chi tiết từ bác Thiếu Khanh

3.1. Chọn con chuối giống
 

• Nên trồng chuối bằng những cây chuối con mới mọc, như một mụt măng tre mạnh tông, cao hơn mặt đất chừng 4 – 5 tấc, chưa ra lá. Dùng dao hay vật dụng sắc bén thích hợp, xén thẳng từ trên xuống, tách cây chuối con ra khỏi gốc (củ) chuối mẹ. Áp mặt cắt của cây chuối con vào tro bếp để bảo vệ nó khỏi bị vi khuẩn có thể khiến nó bị thối.

• Nếu không có đủ cây chuối con như thế, có thể xén các mụt mầm từ củ chuối mẹ, cũng áp mặt cắt của mụt mầm mới xén vào tro, đặt vào chỗ ẩm và mát, tưới nước vừa phải hàng ngày, chờ mầm chuối mọc lên như mụt măng thì đem ra trồng.

3.2. Cách trồng chuối đúng kỹ thuật
 

• Đất trồng chuối thích hợp là đất bề mặt tơi xốp. Trước khi trồng, chuẩn bị một "hố" vuông sâu 2 tấc (20 cm), mỗi bề rộng khoảng 60 cm. Trộn đất và phân chuồng (tỷ lệ 1:1) đổ đầy vào “hố” đó. Giữa “hố” đất trộn phân này, moi một lỗ nhỏ, sâu khoảng 20 cm, rộng bằng gốc của cây chuối con.

• Đặt nhẹ nhàng gốc cây chuối con vào “lỗ” đó, nhẹ nhàng lấp đất quanh gốc và tưới nước vừa đủ. (Tuyệt đối không được nén chặt đất, để cây chuối dễ dàng và mau phát rễ). Cây cách nhau 4 mét là vừa. Và tuyệt đối không trồng cây chuối đã ra nhiều lá.

3.3. Cách chăm sóc cây chuối sau khi trồng

• Chuối là loại cây trồng ưa đất ẩm. Có lẽ khoảng 92 phần trăm cây chuối là nước, chuối không chịu được khô hạn (có ảnh hưởng đến sản lượng), nhưng cũng (rất) không chịu được ngập nước hay nước úng lâu ngày. Tốt nhất là luôn luôn giữ cho đất được ẩm mát. Do tất cả rễ chuối phát triển nông trên lớp đất mặt, nên bón phân cho chuối không cần đào lỗ quanh thân cây. Chỉ cần rải phân chuồng trên mặt đất quanh cây chuối, cách gốc khoảng 5 tấc và rưới nước (để phân ẩm, không bị gió thổi bay đi). 

• Kinh nghiệm của tôi, mỗi lần làm cỏ vườn chuối tôi gom hết cỏ rác trong vườn cùng với lá chuối khô và thân cây chuối đã ăn buồng, đổ quanh mỗi gốc chuối. Những đống cỏ rác này sẽ mục ra thành phân cho rễ chuối hấp thụ lại. (Bạn cào chỗ rác mục nào đó trong vườn, sẽ thấy ngay rễ chuối nằm trên mặt đất – để hút lấy phân từ rác mục đó).

• Vào mùa nắng, ngoài việc giữ đất ẩm, thỉnh thoảng bạn pha Urê (chừng 1 muỗng cà phê trong mười lít nước) phun nhẹ vào mặt dưới của tàu lá chuối vào buổi chiều mát. Lá sẽ hấp thụ số phân này, để lá luôn xanh mướt trong mùa nắng, tăng khả năng quang hợp.

• Chuối cần nhiều Kali (có nhiều trong phân chuồng), cho thân cây cứng chắc, nhiều trái to và ngọt, nhưng vào mùa mưa, nước mưa làm trôi nhiều Kali trên mặt lá chuối, nên thường xuyên bón bổ sung phân chuồng. Đừng dùng phân vô cơ, hoặc ít ra đừng lạm dụng loại phân này, vì nó sẽ làm chai đất, và chuối chỉ ăn được một mùa đầu, mùa sau sẽ kém đi.
   

  

  
   

3.4. Một số mẹo cần biết trong cách trồng chuối

• Khi đặt cây chuối con vào lỗ trồng, nên chú ý để mặt cắt (được xát tro) của gốc chuối con quay về cùng một hướng. Cây chuối trưởng thành sẽ trổ buồng ở hướng ngược lại hướng mặt căt dưới gốc.
• Để duy trì đặt tính này của cả vườn chuối, chủ vườn nên xén bỏ những mụt chuối con cách nào đó để mỗi bụi chuối, ngoài cây mẹ, chỉ còn lại tối đa 4 cây con hướng ra bốn hướng nhất định.