Về Quê - Nhà là nơi để vềhttps://veque.com.vn/uploads/logo-copy_500_208.png
Thứ bảy - 24/07/2021 10:02
Anh Hoang ĐN đã có một bài viết rất thú vị về kinh nghiệm trồng, chặt và chọn cây tre lấy măng. Được sự đồng ý của anh, Veque đã biên tập và chia sẻ lại với bạn đọc như sau.
Trồng tre và kỷ niệm về ông ngoại
30 năm trước hắn 10 tuổi, cái tuổi mà cánh diều là điều hắn ao ước lắm. Hắn thèm nhỏ dãi khi nhìn các anh lớn hơn đi thả diều. Hắn phấn khích đến ngây dại khi lần đầu được một anh lớn cho cầm dây diều. Thế là hắn chạy qua ông ngoại, năn nỉ ông làm cho hắn một cái diều.
Ông ngoại chiều hắn nhưng kèm điều kiện là ông ngoại làm một cái diều sáo lớn, hắn phải nhìn theo và phải tự làm một cái diều nhỏ. Tất nhiên là hắn đồng ý và vô cùng phấn khích. Hắn ghi nhớ tỉ mỉ từng công đoạn để làm một cái diều từ ông ngoại, từ chặt tre, chẻ tre, vót tre, rồi làm khung diều, buộc dây, căng bạt, khâu mép, đục sáo ...
Hắn thấy hắn có thể tự làm được một cái diều nhỏ, hắn vác dao ra bụi tre và hì hục cả tiếng đồng hồ mới cắt được một cây tre và lôi vào. Rồi hắn cũng đục đẽo, có vẻ hắn hơi nhỏ để có thể bổ đôi được cây tre, ông ngoại chỉ hắn cách để cây tre tì vào chân cối đá, đặt dao và lấy khúc gỗ đập. Hắn làm được, hắn hí hoáy vót vót rồi buộc rồi khâu, sau mấy ngày hắn cũng làm xong cái diều. Hắn tính mang đi thả thử thì ông ngoại kêu hắn lại nói hắn theo ông ra bụi tre. Hắn đi theo mà không hiểu ông kêu hắn ra bụi tre làm gì.
Ông ngoại hắn vốn vậy, ông ít nói và đã nói là nghiêm trọng. Ông nói hắn là hôm nay ông chỉ hắn 5 điều về cây tre, và rằng hắn phải nhớ kỹ để "sau này không ai nói ông không biết dạy cháu". Nói thực là lúc đó hắn còn nhỏ lắm, tâm trí hắn đặt hết vào cánh diều nên những gì ông ngoại nói hắn đều vâng dạ nhưng không có gì nằm trong đầu hắn cả. Chỉ chờ ông nói xong, hắn dạ xong là hắn cắm đầu cắm cổ chạy đi thả diều.
Sau đó, những con chữ và cuộc đời lôi hắn đi rất xa khỏi bụi tre, giấu hắn vào trong những thành phố lớn, hắn đi máy bay và gần gũi với các khách sạn sang trọng hơn là bụi tre và những cánh diều. Và tất nhiên 5 điều về cây tre ngoại nói với hắn càng trôi tuột đi. Cho đến cái ngày...
Hắn đứng trên cái vườn đầu tiên của hắn. Hắn đi xuống cuối vườn, có một bụi tre và hắn lặng người nhớ ông ngoại hắn. Ký ức về cánh diều và 5 điều về cây tre lờ mờ xuất hiện. Nhưng hắn không thể nào nhớ được 5 điều đó là 5 điều gì. Hắn chỉ nhớ "sau này không ai nói ông không biết dạy cháu". Cảm giác hắn lúc đó giống như một cậu học sinh bị gọi lên bảng mà không thuộc bài. Hắn chỉ nhớ đó là kinh nghiệm của ông ngoại và thế hệ ông ngoại trong việc sử dụng bụi tre để nó phù hợp nhất. Hắn thấy có lỗi với ngoại.
Hôm sau hắn làm cái dàn mướp, hắn cần tre để làm giàn, vậy là hắn vác dao ra bụi tre. Định vung dao chặt thì tự dưng trong đầu hắn tự đặt câu hỏi, chặt cây nào nhỉ? Chặt thế nào... Tự nhiên cái ký ức gần 30 năm trước hiện về, hắn thấy hắn nhỏ xíu đang đứng cùng ông ngoại hắn. Và tự nhiên hắn nhớ lại được 5 điều về cây tre mà ngoại dặn hắn. Hắn áp dụng và biết ơn ông lắm.
Ở cái vườn cũ, bụi tre nhỏ nên chỉ có hắn dùng. Mình hắn chăm và đủ tre cho hắn làm tất tận những việc mà hắn cần. Khi chuyển đến cái vườn lớn hơn, hắn có nhiều tre và nhiều loại tre lắm. Hàng xóm sang xin tre nhiều hơn và tự nhiên hắn mới hiểu là không phải ai cũng biết 5 điều về cây tre mà ông ngoại đã chỉ cho hắn. Càng những bạn ở phố về thì lại càng ít biết về nó. Và tự nhiên hắn phải đi cùng hàng xóm ra bụi tre và chỉ họ chặt cây nào và chặt như thế nào. Đôi khi hắn không đủ kiên nhẫn để nói thì hắn vào chặt giùm luôn. Vậy mà có nhiều khi hàng xóm đến xin tre khi hắn không có nhà, hằn về thấy bụi tre tè le thì có chút động lòng.
Vì thế hôm nay hắn muốn chia sẻ. Với các bạn ở nông thôn thì hắn tin là đã biết, với các bạn ở thành phố mới về vườn thì hắn nghĩ là các bạn nên biết để nếu có đi xin tre thì chủ nhà không phải đi theo. Hắn cũng nhớ là hắn đi thăm nhiều vườn của bạn bè hắn thì hắn thấy rất nhiều bụi tre nhìn thì rất dày nhưng không kiếm được cây tre nào dùng được. Hắn mong là bụi tre của những người anh em đồng chí hướng với hắn sẽ vừa đẹp đủ cho các nhu cầu.
1. Chặt vị trí nào trên cây tre
Ngày đó bụi tre của ông ngoại hắn dày lắm. Hắn muốn chặt 1 cây và hắn chặt ở chỗ ngang với tầm tay của hắn cho tiện. Thành ra sau khi chặt xong thì còn lại một gốc tre cao khoảng 80 cm so với mặt đất.
Ông hắn giải thích với hắn là làm vậy không đúng. Muốn bụi tre đẹp và có đủ tre để làm công việc khác thì mỗi khi chặt tre hắn phải chặt sát gốc, phần còn lại ngắn ngủn đó hắn nên băm cho nó vài nhát để cái đầu toét ra.
Ông hắn giải thích là nếu không chặt sát gốc, phần còn lại đó sẽ tiếp tục sống và sẽ đâm ra các cành nhỏ. Những cành này sẽ rất nhỏ nên không làm được nhiều việc. Những cành đó lại không mọc thẳng mà mọc đâm nghiêng và tiếp tục đẻ nhánh nghiêng. Bụi tre nhìn sẽ rất dày nhưng các cây tre nhỏ mọc lên từ măng sẽ gặp những cành tre đâm nghiêng này và sẽ phải cong theo.
Như vậy bụi tre từ từ sẽ bị thoái và không mọc thẳng nữa. Vì vậy khi chặt tre hãy chặt sát gốc và đảm bảo phần gốc không đâm ra nhánh mới. Đây cũng là cách ép tre sinh ra măng non.
2. Chặt cây tre nào?
Một cách tự nhiên chúng ta sẽ chặt những cây thẳng nhất. Nhưng ngoại tôi dặn là phải cố gắng chặt những cây cong và già trước nếu nó có thể sử dụng được.
Đơn giản là nếu chặt cây thẳng thì cây cong sẽ ở lại. Và cây cong ở lại thì những cây tre nhỏ khi mọc lên sẽ dễ bị cản và phải cong theo cây lớn. Vì vậy nếu chặt cây cong trước thì bụi tre sẽ đẹp hơn.
3. Khi nào nên chặt tre?
Ngoại nói là nếu dùng tre vào những việc quan trọng như dựng nhà, làm đồ nội thất, làm sáo diều... thì nên chặt tre sau rằm. (Sau ngày 15 âm lịch). Thực sự hắn không nhớ hết lời giải thích của ngoại hắn vì lúc đó ông giải thích rất nhiều.
Hắn chỉ nhớ là ngoại nói sau rằm thì mặt trời chiếu đều hai bên nên cây tre khô đều. Trước rằm thì không đều nên thường có một bên cây tre ẩm, một bên khô hơn dẫn tới tre dễ gãy nứt. Bác nào biết rõ về điều này thì chỉ cho hắn với nhé vì hắn không nhớ được lời ông nói lúc đó.
4. Lấy măng tre loại nào?
Có bụi tre là có măng để ăn. Ngoại nói hắn là không bao giờ được ăn hết măng nếu muốn còn tre để dùng. Ngoại nói hắn là nên ưu tiên giữ lại những măng mọc thẳng và độc lập. Nên chọn những măng mọc cong và phụ thuộc vào gốc chết để ăn trước.
5. Bỏ lại ngọn tre sau khi chặt
Khi hắn chặt tre làm diều. Hắn chỉ lấy phần thân chính của cây tre. Phần ngọn tre mềm và nhiều cành lá hắn chém mạnh một cái và bỏ lại. Ngoại chỉ cho hắn đó là điều tối kỵ. Phần ngọn tre đó rất tốn không gian và cản trở đường đi của người khác.
Vì thế không nên để cả ngọn tre vất lại như thế. Hắn cần phải dùng dao chém từng cành nhỏ ra rồi phủ xuống đất. Khi đó phần ngọn tre sẽ không chiếm không gian của vườn và nhanh chóng phân hủy